برای یک بانوی مسلمان ایرانی چه افتخاری می‌تواند بالاتر از این باشد که به عنوان اولین زن در دنیا مدال علمی یونسکو در نانوتکنولوژی را دریافت کرده و اکنون نیز نامش در بین دانشمندان دو درصد برتر

از اولین باری که نام دکتر "سودابه داوران" را شنیدم پنج سال می‌گذرد، روزی که او برای اولین بار در دنیا به عنوان یک بانوی محقق پرتلاش موفق شده بود مدال علمی یونسکو را به جهت توسعه نانو فناوری دریافت کند و حالا که در یک ظهر سرد پاییزی به دیدارش رفتم، متوجه شدم این بانوی ایرانی واقعا شایسته افتخار است.

افتخارات او در طی سال‌ها برای این کشور منشاء خدمات بسیاری است که باعث پیشرفت و حرکت روبه جلو و توسعه می‌شود.

او در طی فعالیت‌های علمی خود دستاوردهای ملی و بین‌المللی زیادی را برای این کشور به ارمغان آورده است و ریشه و پایه این دستاوردهای علمی را مدیون محیط مساعد خانوادگی در فراهم آوردن فضای رشد و شکوفایی به ویژه شخصیت پویا و پژوهشگر پدرش می‌داند که منجر به تولید علاقه به علم شیمی شده است.

در یک گفت‌وگوی دو ساعته، دفترچه خاطراتش را ورق زده و روزهایی را مرور کردیم که باعث شکل‌گیری شخصیت علمی این بانوی دانشمند شده است.

با ما همراه باشید در هم کلامی با دکتر سودابه داوران،عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز.

آزمایشگاه‌های پدرم مرا عاشق شیمی کرد

پدر و مادرم تاثیرگذارترین افراد در مسیر زندگی من بودند. پدرم از دبیران ممتاز و مجرب شیمی در تبریز بود.هم تدریس می‌کرد و هم پست‌های اجرایی داشت. بزرگ‌ترین بضاعت من، خواهر و برادرم برخورداری از خانواده‌ای تحصیل کرده، با فرهنگ و اهل علم بود که این ارزش‌ها را به عنوان فضایل مهم انسانی در وجود ما نهادینه کردند. پدرم سال‌های زیادی را به تدریس و تحقیق در شیمی گذرانده بود.

 در بسیاری از مدارس تبریز آزمایشگاه شیمی راه‌اندازی و تجهیز کرده بود. حتی یک آزمایشگاه کوچک شیمی نیز در منزل خودمان دایر کرده بود که در شکل‌گیری و ایجاد علاقه به پژوهش و یادگیری از کودکی تاثیر بسزایی در روحیه من داشت.

پدرم علاوه بر اینکه از معلمان زبردست و تاثیر‌گذار در زمان خود بود، افکار نوآورانه و مبتکرانه در تعلیم و تربیت به سبک نوین داشت. او با راه‌اندازی آزمایشگاه‌های کاربردی به تربیت نسل جدید باسواد، متخصص و فناور می‌اندیشید و همه فعالیت‌هایش در این راستا بود.

پدرم کتابخانه‌ای بسیار غنی در منزل داشت که مملو از کتاب‌های علمی به ویژه مبحث شیمی، اجتماعی، روانشناسی، اقتصاد و سیاست و بیوگرافی شخصیت‌های بزرگ بود. به جرات می‌توانم بگویم من تا پایان دوره دبیرستان اکثر این کتاب‌ها را خواندم. بیوگرافی بزرگان علم و دانش اولین رویای دانشمند بودن و جهانی شدن را در دوره نوجوانی در ذهن من به وجود آورد.

نقش ویژه مادرم در شکل‌گیری شخصیت

مادرم در ابتدا خانه‌دار بود و به تحصیلات و تربیت فرزندانش به شدت حساس در عبن حال سختکوش بود. در اثر توجه مادرم به تربیت و کیفیت تحصیلات ما، من همیشه جزو دانش‌آموزان ممتاز مدرسه و استان بودم. عکسم به عنوان دانش‌آموز نمونه شهر و استان چندین بار در روزنامه‌های آن زمان چاپ شده بود که مهمترین عامل تولید روحیه پیشرفت‌گرایی من و تلاش و پشتکار در یادگیری و اخذ مدارج بالا بود.

اکنون که به گذشته می‌نگرم یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در موفقیت‌های زندگیم را مدیون حضور فیزیکی و عاطفی مادرم در محیط خانواده با مسوولیت‌پذیری کم‌نظیر و آگاهانه در حساس‌ترین دوره شکل‌گیری شخصیت و هویت فردی و اجتماعی خودم می‌دانم.

مادرم بعد از اینکه من دوران تحصیلات ابتدایی خود را به پایان رساندم، وارد  فعالیت‌های اجتماعی و آموزشی شد و در آموزش و پرورش شروع به فعالیت کرد. حضور او در اجتماع و در عرصه مقدس آموزش و پرورش در آن مرحله از زندگی من نقطه عطف دیگری بود. من آموختم زن ظرفیت و توانمندی بسیار بالایی در ارتقا کیفیت زندگی با موثر بودن در خانه و جامعه دارد.

پدری مبتکر و مادری سختکوش

از آنچه دکتر داوران از دوران کودکی و نوجوانی خود تعریف می‌کند،می‌توان استنباط کرد که از عوامل مهم و موثر در پیشرفت‌های این بانوی دانشمند چه بوده است؛  مادری سختکوش و مسئولیت‌پذیر که محیط مناسب و مساعدی را برای رشد شخصیتی و پیشرفت تحصیلی دخترش فراهم نموده بود. پدری مبتکر با روحیه تحقیق و آزمایش و علاقه‌مند به شیمی و داروسازی که دخترش را عاشق تحصیل در این دو شاخه علمی کرده بود. دسترسی به منابع و کتاب‌های مفید و گسترش افق دید و بینش که منجر به شکل پ‌گیری رویاها و اهداف بالا شده بود و حوادثی از قبیل فوت برخی از عزیزان در اثر بیماری که منجر به ایجاد انگیزه او را برای تحصیل در رشته‌ای بود که با کشف داروهای جدید به نجات جان انسان‌ها بیانجامد.

داوران در مورد انگیزه و ملاک‌های انتخاب رشته دانش‌آموزان اینگونه ادامه می‌دهد که،از همان زمان که من دانش‌آموز بودم، دانش‌آموزان ممتاز بر روی انتخاب رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی متمرکز بودند،دلیل پافشاری خانواده‌ها و ترغیب فرزندانشان به انتخاب رشته پزشکی این بود که این رشته هم ارزش و پرستیژ اجتماعی بالایی داشت و هم آینده شغلی فارغ‌التحصیلان تضمین شده بود ضمن اینکه این معیارها برای انتخاب رشته بسیار مهم و حیاتی هستند اما الزاما به برجسته بودن و سرآمد بودن فرد نمی‌انجامند.

بی‌تردید نقش رشته‌هایی مانند پزشکی و تاثیر بی‌بدیل آن در سلامتی آحاد جامعه انکار‌ناپذیر است اما من با اینکه می‌توانستم با انتخاب این رشته‌ها بسیار مرفه‌تر باشم هنوز معتقدم علاقه و استعداد باید مهمترین انگیزه در انتخاب رشته تحصیلی باشد. اگر کسی به یک رشته خاص با شناخت از رشته و استعدادهای نهفته خود علاقه‌مند باشد،تضمین بسیار بالایی برای موفقیت در آن رشته به عنوان یک فرد برجسته و ممتاز خواهد داشت.

من هم براساس علاقه رشته شیمی را انتخاب کردم و مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد شیمی را با رتبه خوب به پایان رسانده و دکترای تخصصی را در موضوع  توسعه سیستم‌های دارورسانی جدید برای داروهای ضدالتهاب و داروهای ضد‌سرطان گذراندم.